Ngày xưa, ở lưng chừng ngọn núi kia, có hai vợ chồng ông lão nọ sinh sống. Ông bà nuôi một con ngựa và rất quý nó. Gần đấy có một tên trộm, nó rắp tâm tìm cách lấy trộm con ngựa của vợ chồng ông.
(Đọc truyện cổ tích Tên trộm độc ác)
Đêm ấy tên trộm bò đến chuồng ngựa của ông già. Hắn trèo lên đám rui mè trên chuồng ngựa, nằm đợi. Đợi mãi mà hắn chẳng thấy con ngựa vào chuồng. Rồi hắn buồn ngủ, mắt cứ díp lại.
Cùng ngọn núi vợ chồng ông già sống, có một con sói hung ác. Sói rắp tâm tìm cách bắt vợ chồng ông già ăn thịt, cũng đúng đêm tên trộm đến nhà ông già, sói cũng mò đến nhà ông. Nó cho mình là khoẻ nhất trong tất cả các loài vật trên thế giới.
Con sói đi đến cửa nhà ông già. Thấy vợ chồng ông đang nói chuyện, nó lắng tai nghe. Ông già nói:
– Theo bà thì trên thế giới, cuộc chiến nào ác liệt nhất.
– Tôi nghĩ, cuộc chiến ác liệt nhất là cuộc chiến của sói.
Sói nghe bà già nói vậy thì đắc chí lắm. Vì thế, nó càng quyết tâm ăn thịt vợ chồng bà.
Sói nghe tiếng bà già hỏi chồng:
– Thế còn ông, ông thấy cuộc chiến nào là ác liệt nhất?
– Theo tôi, chỗ dột trong chuồng ngựa là cuộc chiến ác liệt trên thế giới.
Nghe ông già nói vậy, sói rất ngạc nhiên. Nó tưởng mình khoẻ nhất trong các loài vật trên thế giới, thế mà cái ông già này lại bảo chỗ dột trong chuồng ngựa khoẻ nhất. Nó bắt đầu lo. Nó rón rén đến chuồng ngựa, lúc đó, tên trộm cũng vừa thức giấc. Hắn nhìn xuống chuồng ngựa. Tưởng là con ngựa đang đi vào chuồng, hắn bèn nhảy lên lưng, mà không biết đó là con sói.
Thấy có kẻ dám nhảy lên lưng minh, sói vừa sợ vừa kinh ngạc. Nó lao ra khỏi chuồng ngựa và nghĩ chắc là chỗ dột trong chuồng ngựa đang trên lưng nó. Nghĩ vậy nên sói chạy thục mạng về hang, mang theo cả đối thủ trên lưng. Còn tên trộm, nghĩ là con ngựa phi nước đại, nên càng bám chặt để khỏi ngã. Nhưng hắn bị ngã ở cửa hang sói, vì cửa hang hẹp. Hắn ngồi ngoài cửa hang, chờ con ngựa quay ra. Con sói vào trong hang, nói với thủ lĩnh về chỗ dột trong chuồng ngựa. Thủ lĩnh của sói hỏi:
– Ai xung phong đi bắt đối thủ này?
Con nào cũng sợ, không dám đi. Một con khỉ, vốn có tiếng thông minh, xin đi.
(Đọc thêm truyện Cổ tích con khỉ suýt bị mất gan)
Con khỉ ra, thò cái đuôi của mình khỏi cửa hang, ơ ngoài, tên trộm tướng đuôi ngựa, liền tóm chặt, kéo thật mạnh. Bị kéo, nghĩ mình bị chỗ dột trong chuồng ngựa tấn công, khỉ bèn lấy hết sức co vào hang. Hai bên co kéo kịch liệt. Cuối cùng, đuôi khỉ đứt làm đôi. Dù lông trên mặt và đuôi khỉ rất dài, nhưng khỉ co kéo, bị cạo vào suờn hang đá, nên rụng hết. Những chỗ lông bị rụng, thịt đỏ lên.
Từ đó đến nay mặt khỉ rất đỏ, và đuôi rất ngắn.
