“Yên Mạc đặc sản nem chua
Tiệc tùng đình đám thường mua về dùng”
Món nem chưa Yên Mạc Ninh Bình nổi tiếng với độ thơm ngon đặc trưng không đâu bằng. Chỉ cần mở lớp lá chuối ra là khắp phòng đã lan toản mùi men chua rất dễ chịu, quện với mùi thơm lừng của lá ổi khiến ai cũng phải chép môi thòm thèm.
Tương truyền thời nhà Nguyễn có quan thượng thư Phạm Thận Duật trong triều đình Huế rất thích uống rượu với mòn nem chua Huế, vốn là món nem của các đầu bếp cung đình làm dâng vua nên ít ai được thưởng. Thương cha thích ăn món ngon, cô con gái của ông là cụ là Phạm Thị Thư đã không ngại vất vả khó khăn, mò đến tìm các đầu bếp nổi tiếng của cung đình học làm bằng được món nem chua cho cha.
Lòng hiếu thảo
Cụ rất tự hào về điều này, nên cứ có khách đến nhà chơi cụ lại đem món nem do chính tay con gái cụ ra thiết đãi. Khách ăn thấy ngon và khen là hơn hẳn món nem trong cung đình hoặc món nem ở bất cứ đâu. Khi ra về thường được cụ biếu thêm hoặc mua nem về làm quà.
Sau này, bà Thư về quê, truyền nghề làm nem chua cho ông Phạm Xủy là chắt cụ Phạm Thận Duật ở Yên Mạc. Ông Xủy mở quán nem chua ở phố cầu Bút (xã Yên Mạc), tiếng đồn nem chua ngon lan khắp tỉnh lan cận như Thanh Hóa, Nam Định. Các quan phủ, quan tỉnh Ninh Bình có tiệc tùng, đình đám, đều sai người về Yên Mạc mua nem chua. Du khách đi qua cầu Bút đều mua nem chua về làm quà. Đến nay, nem chua Yên Mạc – đặc sản Ninh Bình vẫn nức tiếng trong vùng, trở thành một đặc sản địa phương.
Ngày nay, về Yên Mạc – Ninh Bình sẽ gặp rất nhiều người làm nem chua, nhưng vị ngon của nó vấn được lưu giữ và truyền nghề tiếp đến các thế hệ sau này, dù có hơn thua về cách nêm gia vị hay thính tạo ra mùi hương thơm đậm hay nhạt.
Nếu có dịp thăm phong cảnh hữu tình của Ninh Bình, đừng quên mua đặc sản nem Yên Mạc và rượu Yên Lâm của Kim Sơn – đặc sản Ninh Bình. Như một câu thơ lưu truyền:
“Nem Yên Mạc níu chân người
Rượu bầu thơ túi một đời tìm nhau”
